Duur-zame energie

Volgens een onderzoek uit Oxford, uitgevoerd samen met Nobelprijswinnaar en Amerikaans econoom Stiglitz, worden veel banen gecreëerd door te focussen op de overgang naar hernieuwbare energie. De bouw van windmolenparken en zonnepanelen met de aanleg van infrastructuur zou het mogelijk maken om 3 keer meer banen te creëren dan wanneer traditionele fossiele energie wordt gebruikt. Dergelijk werk vergt namelijk veel mankracht.

Onderaan het artikel waarin dit te lezen was stond bij wijze van kritiek ook dat Italië neutraal is gebleven voor wat betreft de maatregelen die genomen kunnen worden om door te gaan zoals voorheen, zodra de Covid-19-crisis voorbij is, of om van koers te veranderen, richting een duurzame economie. Persoonlijk vind ik het een goede positie, aangezien het budget voor de verschillende uitgaven van de staat noodzakelijkerwijs bijna volledig zal moeten worden geconcentreerd op de strijd tegen de Covid-19-pandemie en de economische gevolgen daarvan.

Luchtvervuiling Milaan van vóór de corona-pandemie. Photograph: Claudio Furlan/LaPresse via ZUMA Press/REX/Shutterstock

In Nederland is er een groep van activisten, Urgenda genaamd, die via juridische procedures bepaalt dat de overheid zich moet houden aan een reductie van CO2 om een ​​bepaalde waarde, die als acceptabel wordt beschouwd, niet te overschrijden. Dankzij deze groep, die dus uit een man en een paardenkop bestaat en die geen democratische vertegenwoordiging heeft, ook al zijn ze enorm populair onder de groenen, schieten nu overal in het land biomassa-centrales uit de grond. Biomassa wordt beschouwd als hernieuwbare energie. Biomassa is gelijk aan pellets, aan vernietigde bossen. Om de CO2-uitstoot zo laag mogelijk te houden, subsidieert de Nederlandse overheid het gebruik van biomassa, omdat Europa deze energiebron tot hernieuwbaar heeft bestempeld. De vermindering van CO2 in de atmosfeer zou alleen plaats kunnen vinden tijdens de aangroei van bossen, aangezien nieuwe bomen weer CO2 zullen gaan opnemen. Er wordt een soort lening genomen op de toekomst.

In deze context maakten Michael Moore en Jeff Gibbs een documentaire, Planet of the Humans,  waarin de vernietiging van de bossen aan de kaak wordt gesteld. In feite hekelen ze de hele ‘groene’ beweging in die zin dat ze door het kapitalisme tot slaaf is gemaakt zonder dit te beseffen. We zien verschillende keren jonge mensen die protestborden omhoog houden met de woorden “we willen 100% hernieuwbare energie”, waarbij ze alle energie bedoelen die niet fossiel is, dat wil zeggen zonne-energie en windenergie. Volgens Ozzie Zehner, een wetenschapper in UC Berkeley, bedraagt de op deze manier verkregen energie minder dan de energie die wordt gebruikt om met fossiele bronnen diezelfde panelen en molens te bouwen.

In het recente verleden maakten Moore en Gibbs deel uit van sympathisanten van groene activisten en linksen, maar met deze film hebben ze veel vijanden onder hen gemaakt. Als het waar is wat ze in de film laten zien, hebben ze over de hele wereld vijanden en zullen ze zich een tijdje moeten verstoppen. De officiële wetenschap erkent zelf het probleem van klimaatverandering en vergemakkelijkt het nemen van maatregelen ter bestrijding van CO2-uitstoot. In de praktijk betekent dit dat de wetenschap het gebruik van hernieuwbare energiebronnen en biomassa bevordert en goedkeurt om de stijging van CO2 tegen te gaan. Het keurt ook de constructie van elektrische auto’s goed met het gebruik van grondstoffen uit andere continenten. Er zijn nu multinationals actief in de biomassa-industrie die worden geprezen door de wetenschap, door (groene) politiek en door groen links.

Dit wetende kunnen we niet langer gewoon voorstander zijn van hernieuwbare bronnen en een ‘duurzame economie’. De groenen haalden gewoonlijk uit tegen grote olieproducerende multinationals, maar we moeten ook oppassen voor de markt van de hernieuwbare industrie. Dat Italië dus nog niet duidelijk heeft gekozen voor een op fossielen gebaseerde economie of, integendeel, voor een hernieuwbare economie – voor de komende tijd na Covid-19 – mag niemand teleurstellen. Zoals vaak gebeurt, vertraagt ​​Italië zijn keuzes, maar het kan ook een voordeel zijn anderen te laten experimenteren. De econoom Stiglitz mag dan uitrekenen dat er 3 keer meer arbeidsplaatsen komen met een duurzame economie, maar het hierboven geschetste plaatje laat zien dat er veel meer komt kijken bij dit wellicht steriele met computermodellen opgestelde rekensommetje.

Uit:

– EuropaToday Dario Prestigiacomo

– Elsevier Weekblad Simon Rozendaal

– YouTube; Planet of the Humans Moore and Gibbs

Coronavirus, zijn we schuldig of slachtoffer?

Illustratie van de Geschiedenis van Pandemieën (voorzover bekend), van het internet, bron onbekend

Gedurende deze tijd van social distancing en, zoals het geval is in sommige landen, van een lockdown, kan worden gezegd dat deze periode van isolement voor velen ook een moment van reflectie is over hun leven en over de situatie waarin de wereld zich bevindt. Het is een tijd om je voor te bereiden op een ander leven, waarin je misschien meer bewust bent van je gedrag met betrekking tot het milieu, het klimaat en de verandering ervan en met een groter besef van de waarde van vele privileges die al sinds lang zijn verworven. We voelen ons collectief schuldig omdat we de aarde hebben geëxploiteerd, het milieu hebben vervuild en we voelen het gewicht van een grote verantwoordelijkheid. In feite is er geen ontsnapping mogelijk, we lijken nu definitief verantwoordelijk te zijn voor klimaatverandering. We kunnen zeggen in het Antropoceen aangekomen te zijn, niet alleen vanwege de vervuiling en ons indrukwekkend plastic spoor, maar vooral omdat we, als de wereldwijde temperaturen blijven stijgen, denken dat het onze schuld is en als ze dalen, denken we dat dit te wijten is aan onze klimaatstrategie. De mens voelt zich heden ten dagen 100% verantwoordelijk voor het klimaat.

 

Dit sentiment komt naar voren in het nieuws op televisie, in kranten en in social media. Met de komst van het Covid-19 coronavirus lijkt het erop dat we weer een ander voertuig hebben gevonden voor ons schuldgevoel. De komst van dit virus zou aantonen hoe slecht we tot nu toe hebben geleefd, en hoeveel het de schuld is van overbevolking, van ons slechte beheer van het milieu en de vernietiging van ecosystemen. Op dit punt voel ik me gedwongen om het virus en de mens te verdedigen: min of meer dodelijke virussen hebben altijd bestaan ​​en zijn een constant gezelschap geweest van de mens gedurende zijn migratie over de wereld, zelfs toen de bevolking nog beperkt was en we nog heel weinig impact op de planeet, haar biosfeer en haar bewoners hadden. Het Covid-19 is daarom onschuldig, in feite is het niets meer dan een microscopisch deeltje bestaande uit verschillende macromoleculen dat zelfs niet in staat is buiten zijn gastheer te leven. De mens staat echter, met al zijn technologie en wetenschap, met lege handen voor dit virus, dat ​​onschuldig is. Wij zijn niet slecht of schuldig, we zijn slachtoffers van de wapenwedloop dat het mechanisme van de natuur vormt.

Dezelfde natuur die we zo bewonderen als we de bloei van bloemen in het voorjaar zien, en die we nu nog meer bewonderen, nu we in isolement zijn en de dieren en planten hun ruimte heroveren.

Verdwenen plastic

Macro- en microplastics, ‘The Microbead wave’ hier gevonden

 

Een zojuist gepubliceerde studie in PNAS (Proceedings of the National Academy of Science) laat zien dat er in de oceanen veel minder plastic zit dan werd verwacht. Zo’n 99% minder, ofwel 100 keer minder dan tot nu toe gedacht werd. Het moet er direct bij vermeld worden dat in deze studie wordt gekeken naar kleine fragmenten, het microplastic dat kleiner is dan 5 mm. Voor wat betreft het grove plastic zijn er geen duidelijke gegevens beschikbaar. Er wordt vermeld dat dit microplastic het grootste deel vormt van het plastic dat in de oceanen drijft.

De onderzoekers namen tussen 2010 en 2011 meer dan 3000 monsters over de hele wereld. Dankzij deze proeven en voorgaande publicaties van andere auteurs konden ze vaststellen en bevestigen dat de grootste concentratie plastic zich in de centra van de 5 gyres bevindt, waarvan de grootste, the North Pacific Gyre, ook het meeste plastic bevatte. Dit strookte dus met de verwachtingen, maar ze observeerden ook dat de totale hoeveelheid plastic slechts tussen de 7.000 en 35.000 ton zit. De tot nu toe gemaakte schattingen zijn gebaseerd op de productie van plastic en het percentage daarvan dat in de zee eindigt sinds 1970 en liggen rond de miljoen ton. Het is duidelijk dat er, tenminste met de methode die gebruikt is door deze onderzoekers, slechts een fractie van wordt teruggevonden.

Het plastic dat in de zee drijft kan in fragmenten uiteenvallen onder invloed van onder andere mechanische erosie en Uv-straling. De onderzoekers lieten zien dat vooral de kleinste fragmenten, kleiner dan 2 mm, verdwenen waren.

Wat is er met dit plastic gebeurd? Er worden vier mogelijkheden in beschouwing genomen:

1. Het plastic wordt uit de gyres gecentrifugeerd en belandt op de kust.

2. Het microplastic valt uiteen in nog kleinere deeltjes, ofwel nanoplastic.

3. Het plastic wordt overgroeid door organismen waardoor het zinkt.

4. Het wordt door organismen opgegeten.

Het eerste punt wordt als onwaarschijnlijk beschouwd, aangezien de microplastics als het ware in de gyre ‘gevangen’ zitten. Het tweede punt is daarentegen goed mogelijk. Men heeft immers al gezien dat er bacteriën zijn die samen met algen een communiteit vormen of ‘plastisphere’. Deze ‘plastisphere’ is misschien in staat het plastic af te breken tot miniem kleine deeltjes tot in de orde van grootte van één micron, waardoor het niet in de netten blijft zitten. Het derde punt is ook een mogelijkheid: in het geval het plastic begroeid raakt met organismen zinkt het, althans tot op een zekere hoogte, al naar gelang de dichtheid ofwel de diepte van het water. Men heeft al wel gezien dat op grotere diepte het plastic haar organismen weer verliest omdat daar minder licht is of omdat door de verzuring kalk afgebroken wordt. Het zou vervolgens weer omhoog gaan. Dit punt wordt daarom niet waarschijnlijk geacht. De vierde mogelijkheid wordt als de meest waarschijnlijke gezien. Het microplastic kan worden opgegeten door zoöplankton of door vissen. Het zoöplankton en de vissen worden op hun beurt weer gegeten door grotere organismen waardoor het verdwijnt of op de zeebodem terecht komt met de dood van deze dieren. Het plastic kan ook terechtkomen in de ontlasting van de vissen die het niet verteren waardoor het relatief snel naar de bodem zakt.

Aangezien hier geen studie naar gedaan is, benadrukt men tot slot dat het de hoogste tijd wordt en ander uit te zoeken. Tot het zover is moeten we er natuurlijk voor zorgen dat er zo min mogelijk plastic in de oceanen belandt. Het is zeker nodig er minder van te consumeren maar, men moet er vooral voor zorgen dat het niet als zwerfvuil via de rivieren in de oceanen terecht komt. Kortom, goed opruimen na de openluchtfeesten en picknicks. Bovendien bestaat er het project van The Ocean Cleanup waaraan iedereen met een donatie aan kan bijdragen. Dit project voorziet binnen 2020 de gyres schoon te maken, zodat er zich in ieder geval geen extra microplastics meer kunnen vormen en kunnen ‘verdwijnen’ in de magen van vissen en vogels.

 

Een circulaire economie

Het is een droom, een circulaire economie. Het idee is biologisch materiaal in te zetten voor consumptieartikelen, het daarna te recyclen en te hergebruiken totdat het weer biologisch afgebroken kan worden. Ook het hergebruik van niet-biologisch materiaal zou gerecycled moeten worden om zodoende geen deel uit te maken van de biosfeer. Dit laatste proces is geïnspireerd op de biologische wereld waarin alles biologisch afbreekbaar is.

Tot nu toe is ons consumptiesysteem deel van een lineair proces. Dit betekent gebruik van eindige bronnen als olie voor het vervaardigen van wegwerp consumptiemateriaal dat daarna op stortplaatsen of in verbranders eindigt. Beperken we ons tot plastic dan zien we dat nu (juni 2014) slechts 12% van het plastic gerecycled wordt, 38% eindigt op stortplaatsen en 50% wordt verbrand en als energiebron gebruikt voor centrales (Waste Management World) , zie ook voorgaande blogbericht). Vooralsnog overstijgt de productie en consumptie van wegwerp materiaal de capaciteit van recyclen. Niet alleen is dit een lineair proces, het vaak giftige of anderszins schadelijke materiaal komt ook nog eens terecht in de biosfeer. Dit lineaire proces is dus voor 100% van het plastic nog steeds van kracht. Al het nieuw geproduceerde plastic blijft voor 50% als zodanig blijft bestaan, de rest wordt verbrand.

Het moet ook duidelijk onderstreept worden dat bij het recyclen van plastic er geen sprake is van waarlijk recyclen. Er wordt namelijk op grote schaal wegwerpplastic geproduceerd. Dit is het zogenaamde ‘virgin’ plastic dat essentieel lijkt te zijn voor de vervaardiging van plastic flessen. Na gebruik en als het zogenaamd gerecycled wordt (in 12% van de gevallen), worden er andere producten van gemaakt zoals plastic tafels en stoelen. Er is dus eigenlijk helemaal geen sprake van recyclen maar van ‘downcyclen’.

Nu verschijnen er dagelijks artikelen van wetenschappers of bedrijven die in staat zijn bijvoorbeeld het CO2 uit de atmosfeer direct om te zetten in plastic of uit biologisch afval als tomatenschillen plastic te vervaardigen. Dit nieuws wordt altijd triomfantelijk gebracht, we hebben immers geen olie meer nodig en we halen ook nog eens CO2 uit de atmosfeer. Toch maakt het naar mijn idee weinig uit voor de toename van plastic objecten en afval of deze nu gefabriceerd worden uit gassen uit de atmosfeer, tomatenschillen of olie. Het blijft een toename van plastic zolang er nog stortplaatsen bestaan. Dat is niet wenselijk. Deze bedrijven en wetenschappers kunnen zichzelf daarmee een ‘groen’ label opplakken, maar dat verdienen ze eigenlijk niet. Ze lopen vooruit op het feit dat olie en andere grondstoffen opraken, maar de producten die ze willen maken zijn zeker niet ‘groen’ te noemen.

Hoewel het idee van een circulaire economie reeds zo’n 30 jaar geleden intrede deed is er nog weinig aan gedaan dit te concretiseren. Wanneer men het heeft over ‘circular economy’, dan betreffen de voorbeelden vaak het effectief recyclen van voedselresten en het omzetten daarvan in biogas. Dit is natuurlijk een mooi streven, maar betreft niet het probleem van plastic. De wil om van ‘zero waste to landfill’, ofwel naar ‘nul afval naar stortplaats’ te gaan is er blijkbaar wel, maar het moet ook economisch haalbaar zijn. Het is niet genoeg schoon grond- of oppervlaktewater of schone oceanen en stranden te willen bereiken, ofwel de intrinsieke waarden van de natuur te willen behouden, maar ons systeem vereist dat het economisch rendabel is. Dit betekent vaak dat overal een prijskaartje aan gehangen wordt. Een ecosysteem kan nu ook al uitgedrukt worden in geld. De schade van plastic aan de oceanen wordt geschat op 13 miljard dollar en men denkt dat dit een onderschatting is. De vraag is of het uitdrukken in geld niet de intrinsieke waarde die wij hechten aan schone zeeën en stranden bijvoorbeeld, tenietdoet. Volgens George Monbiot bestaat er het risico dat diegenen met macht uiteindelijk, op basis van de economische waarden, beslissen wat er met onze natuurgebieden gebeurt.

Hier volgt een bijna anderhalf durende lezing van George Monbiot, die, na een fervent milieu-activist te zijn geweest, nu boeken schrijft over het milieu en de mogelijkheid beschrijft door introductie van wilde dieren in onze ‘tamme’ en kale ecosystemen gezondere ecosystemen te creëren. In deze lezing beschouwt hij de risico’s van de politieke en economische dominantie van het gebied dat van oudsher bij linkse groene partijen hoorde. Het is een bijzonder interessante lezing die dateert uit mei 2014 en dus zijn laatste beschouwingen vertegenwoordigt.