Oudste macrofossielen

De ontdekking in Gabon van meer dan 250 goed bewaarde fossielen van meercellige organismen toont voor het eerst aan dat er rond 2,1 miljard jaar geleden al meercellig leven bestond. Deze ontdekking is des te verrassender aangezien de Cambrische explosie van 600 miljoen jaar geleden gezien wordt als de oorsprong van meercellig en complex leven. De fossielen moeten als giganten beschouwd

Uit Physorg. com: Virtuele reconstructie van een microtomografie van de externe (links) en interne (rechts) morfologie van een van de macrofossielen uit Gabon © CNRS Photo Library / A. El Albani & A. Mazurier.

worden in een wereld die uitsluitend uit microben bestond. Abderrazak El Albani en medewerkers publiceren deze ontdekking vandaag in Nature.

Het eerste leven ontstond rond 3,5 miljard jaar geleden en bestond uit prokaryoten, ofwel afzondelijke cellen zonder celkern. Tussen de 3,5 miljard jaar geleden en het begin van de Cambrische explosie van 600 miljoen jaar geleden, bestond er het geologische tijdperk Proterozoïcum (vanaf 2,5 miljard jaar geleden), een lange periode waarvan men weinig weet, behalve dat zich toen prokaryotische en eukaryotische eencellige organismen (zonder en met celkern resp.) ontwikkelden. De fossielen van 2,1 miljard jaar geleden tonen aan dat er toen al meercellig leven bestond.

Van Physorg. com: Complex en gestructureerd meercellig macrofossiel gevonden in Gabon. © CNRS Photo Library / Kaksonen

De meting van de aanwezigheid van zwavel-isotopen maakte het mogelijk dit eens levende organisme te onderscheiden van de sedimenten. Met microtomografie werden vervolgens de driedimensionele structuren vastgesteld. Deze structuur laat zien dat het om meer gaat dan een dun laagje bacteriën en heeft een zekere dikte en duidelijk gedefinieerde randen. De fossielen van enkele millimeters tot 12 centimeter groot laten zien dat er communicatie tussen de cellen geweest moet zijn.
De organismen leefden waarschijnlijk in ondiep zeewater en profiteerden van een verhoging van zuurstof in de atmosfeer tussen 2,45 en 2 miljard jaar geleden (The Great Oxidation Event). Pas 700 miljoen jaar geleden nam het zuurstofgehalte nog meer toe en kon het meer complexe leven zich ontwikkelen tijdens de Cambrische explosie.

Er blijft nog twijfel bestaan of het inderdaad om eukaryoten gaat, hoewel de driedimensionele structuur dit wel doet vermoeden. Tegenwoordige bacterieplakken zijn

Uit Nature News: Macrofossielen uit Gabon. El Albani

veel dunner dan deze fossielen en hebben geen driedimensionele structuur. Er zijn veel verschillende lijnen die onafhankelijk meercellig leven ontwikkelden (schimmels, dieren en planten). Deze fossielen zouden een vroeg experiment van de natuur geweest kunnen zijn.
De fossielen bevatten ook sporen van sterol dat kenmerkend is voor de membranen van eukaryoten, maar dit sterol zou ook neergedaald kunnen zijn uit sedimenten van jongere organismen.
Seilacher noemt de fossielen ‘pseudo-fossielen’ want hij denkt dat het opeenhopingen van pyriet kunnen zijn, die als gevolg van druk op de sedimenten bepaalde vormen aannamen.
Voorlopig gaat El Albani door met het opgraven van deze fossielen in Gabon. Deze ontdekking zal ongetwijfeld nog veel discussie voortbrengen.

Uit Nature News en Physorg.com