Het Antropoceen

Vorige week maandag 7 juni ontving de Nederlandse Nobelprijswinnar Paul Jozef Crutzen een laurea honoris causa in de Milieuwetenschappen aan de Universiteit Ca’ Foscari van Venetië. De dag daarop hield hij een lezing voor het publiek over het Antropoceen. Het Antropoceen wordt door sommigen gelijkgesteld aan het Holoceen ofwel de periode van zo’n 10.000 jaar geleden tot nu, de periode waarin de mens met de landbouw en veeteelt begon. Paul Crutzen definieert het Antropoceen daarentegen als de periode waarin de mens invloed kreeg op het ecosysteem en de atmosfeer. Hij stelt daarbij het begin rond de industrialisatie en neemt daarvoor het symbolische jaartal 1784, de datum waarop James Watt de stoommachine patenteerde.

Tijdens zijn lezing kwam er allereerst een reeks grafieken voorbij over alle waarden die

Van internet: broeikasgassen

gestegen zijn sinds de industrialisatie, waaronder natuurlijk (vooral gedurende de laatste eeuw), de toename van veeteelt, de transformatie van het landoppervlak en de toename van de wereldbevolking. Ook de uitsterving van soorten neemt toe in deze periode. Maar de belangrijkste waarden die een gevolg zijn van de menselijke activiteiten, zijn de stijgingen in de uitstoot van CO2, SO2, N2Oen CH4. Al deze gassen produceren het broeikaseffect. Een discussie over het wel of niet bestaan van klimaatverandering komt gewoonweg niet aan de orde, het is helaas een feit. De wetenschapper maakt zich al decennia druk over de bestrijding van de broeikasgassen. Hij vertelt dat de CO2-uitstoot drastisch teruggebracht moet worden naar nul. Als dit niet mogelijk blijkt te zijn dan zal er SO2 in de stratosfeer geïnjecteerd moeten worden. Dit SO2 blijft op deze hoogte langer aanwezig dan in de troposfeer bijvoorbeeld. Het heeft daar een albedo-effect zoals men kon waarnemen na de vulkaanuitbarsting van Mount Pinatubo in 1991, die een afkoeling van 0,5°C gedurende een jaar veroorzaakte.
Het SO2 wordt met chemische en natuurkundige processen omgevormd tot sulfaat dat in de stratosfeer kleine deeltjes vormt die het zonlicht terugkaatsen. Het sulfaat zou door

Van internet: ozonlaag

verbranding van S2 en H2S met ballonnen en kannonnen  in de stratosfeer geïnjecteerd kunnen worden. Dit hele ingrijpen zou onder andere een verzuring van land en zee veroorzaken. De voorkeur blijft daarom uitgaan naar een drastische vermindering van de CO2-uitstoot.

Paul Crutzen benadrukt ook dat een van de grote problemen die dankzij de determinatie van wetenschappers opgelost lijkt te zijn, het gat in de ozonlaag is. Allereerst de ontdekking van het gat door Joe Farman en het daaopvolgende verbod op gebruik van CFK’s (chloorfluorkoolstofverbindingen) hebben ervoor gezorgd dat dit gat binnen zo’n vijftig tot honderd jaar weer dicht zal gaan.

Zie ook artikel van P.J. Crutzen (Pdf)